Pacjenci i Opiekunowie
Specjaliści

Jedzenie i picie z tracheostomią

Tracheostomia może wpływać na zdolność jedzenia i picia. Na tej stronie przedstawiamy informacje dotyczące wpływu tracheostomii na przełykanie oraz propozycje skutecznych sposobów radzenia sobie z tym problemem.

Wpływ na przełykanie

Po tracheostomii mogą wystąpić pewne trudności z przełykaniem z powodu zmian w gardle i drogach oddechowych. Podczas gdy niektórzy szybko się przystosowują i wracają do swojej zwykłej diety, inni mogą wymagać zmiany diety lub nawet pomocy w postaci rurki do karmienia. Czynniki, które mogą wpływać na zdolność do bezpiecznego połykania, obejmują zmiany w drogach oddechowych, czas bez jedzenia lub picia, siłę i koordynację mięśni oraz obecny stan zdrowia. Zmianom może również ulec zmysł węchu i smaku z powodu oddychania przez tracheostomię zamiast przez nos. Wpływ ten może być jeszcze bardziej wyraźny w przypadku niektórych rodzajów rurek tracheostomijnych, takich jak rurki z napompowanym mankietem. Pomimo tych przeszkód, przy odpowiedniej ocenie i wsparciu, wielu osobom udaje się jeść i pić po tracheostomii.

Ocena przełykania

W szpitalu przeprowadzany jest test połykania, aby sprawdzić, czy pacjent może bezpiecznie połykać, oceniając koordynację mięśni połykających i zdolność ochrony dróg oddechowych. Pomaga to określić, kiedy można wznowić jedzenie i picie oraz jakie rodzaje żywności i płynów można bezpiecznie spożywać. Badanie to zazwyczaj przeprowadza logopeda, który na podstawie wyników może udzielić szczegółowych wskazówek dotyczących diety i odpowiednich działań mających na celu poprawę funkcji połykania.

Specjalna dieta

Aby zapewnić sobie bezpieczne przełykanie, może być konieczne stosowanie określonych technik przełykania i modyfikacji diety. Mogą one obejmować zmiany w diecie, takie jak spożywanie pokarmów zmiksowanych, płynnych lub miękkich, picie zagęszczonych płynów lub unikanie pokarmów wysokiego ryzyka. Szczególne techniki przełykania mogą obejmować odpowiednią pozycję, np. siedzenie w pozycji wyprostowanej, oraz określone metody przygotowywania posiłków, np. krojenie pokarmów na małe kawałki lub dodawanie płynów. Te modyfikacje diety są dostosowane do indywidualnych potrzeb i są koordynowane przez zespół specjalistów, który często obejmuje dietetyka i logopedę.

Potencjalne sygnały problemów z przełykaniem

      • Kaszel podczas jedzenia lub picia
      • Dławienie się lub wymiotowanie pokarmem lub płynami
      • Ślinienie się podczas jedzenia
      • Pokarm/płyn wydostający się z rurki tracheostomijnej
      • Zmiana wydzieliny np. zwiększona ilość lub obecność cząstek pokarmu w śluzie
      • Częste infekcje płuc
      • Brak apetytu lub zainteresowania jedzeniem
      • Brak reakcji na pokarm lub płyny w ustach
      • Uczucie niepokoju podczas jedzenia lub picia
      • Zmiany w oddychaniu podczas jedzenia lub po jedzeniu

      Co robić

      Poinformuj lekarza, jeśli wystąpi którykolwiek z wymienionych problemów. Jeśli podczas przełykania z rurki tracheostomijnej wydostaje się pokarm lub płyn lub jeśli zaczniesz kaszleć, przerwij posiłek i spróbuj wykrztusić pokarm, ewentualnie spróbuj odessać go przez usta i/lub rurkę tracheostomijną. Jeśli potrzebujesz pomocy medycznej, skontaktuj się ze służbami ratunkowymi.

      Wskazówki dotyczące jedzenia i picia

      Przełykanie z rurką tracheostomijną wymaga praktyki. Ściśle współpracuj z zespołem specjalistów, aby rozwiązać problemy i opracować spersonalizowany plan jedzenia i picia.

      Postępuj zgodnie z instrukcjami dotyczącymi diety

      Przed jedzeniem postępuj zgodnie z instrukcjami dotyczącymi przygotowania rurki, takimi jak odsysanie, opróżnianie mankietu lub założenie zastawki foniatrycznej zgodnie z zaleceniami. Stosuj środki ostrożności dotyczące przełykania, zmiany diety i ćwiczenia połykania, aby chronić się przed przedostawaniem się pokarmów i płynów do dróg oddechowych oraz zapewnić sobie odpowiednie odżywianie i nawodnienie.

      Bezpieczne przełykanie

      Podczas jedzenia z tracheostomią należy być odpowiednio przygotowanym, postępować zgodnie z instrukcjami i zachować ostrożność. Zaleca się stosowanie następujących środków ostrożności:

      • Przed posiłkiem i po posiłku należy odessać wydzielinę z rurki i jamy ustnej.
      • Podczas jedzenia należy siedzieć w pozycji wyprostowanej.
      • Posiłki powinno się spożywać małymi ugryzieniami, a płyny małymi łykami, jedząc powoli.
      • Posiłki należy dokładnie przeżuwać.
      • Warto modyfikować konsystencję pokarmów, np. przecierając je lub zagęszczając płyny.
      • Unikaj pokarmów wysokiego ryzyka.
      • Jedz mniejsze posiłki, ale częściej.

      Dowiedz się więcej:

      Referencje

      • Amathieu R, Sauvat S, Reynaud P, Slavov V, Luis D, Dinca A, Tual L, Bloc S, Dhonneur G. Influence of the cuff pressure on the swallowing reflex in tracheostomized intensive care unit patients. Br J Anaesth. 2012 Oct;109(4):578-83.
      • Likar R, Aroyo I, Bangert K, Degen B, Dziewas R, Galvan O, Grundschober MT, Köstenberger M, Muhle P, Schefold JC, Zuercher P. Management of swallowing disorders in ICU patients - A multinational expert opinion. J Crit Care. 2024 Feb;79:154447.
      • National Tracheostomy Safety Project. Oral Care & Swallowing. NTSP Manual 2013 (tracheostomy.org.uk).
      • Suiter DM, McCullough GH, Powell PW. Effects of cuff deflation and one-way tracheostomy speaking valve placement on swallow physiology. Dysphagia. 2003 Fall;18(4):284-92.
      • Tsikoudas A, Barnes ML, White P. The impact of tracheostomy on the nose. Eur Arch Otorhinolaryngol. 2011 Jul;268(7):1005-8.

      PM36936_202502